Mapa II Rzeczypospolitej. Jak wyrysowano granice? (debata naukowa online)

Kiedy: 19 października 2021 r. (wtorek)
Godzina: 18.00
Gdzie: online (kanał Muzeum na YouTube, www i fanpage na Facebooku Biura Programu Niepodległa)

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu Niepodległa zapraszają na debatę naukową wokół zagadnień związanych z kształtowaniem granic II RP, która tym razem odbędzie się w gościnnych progach kawiarni „Niepodległa. Miejsce Spotkań”.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości było trudnym procesem, na który składały się nie tylko działania militarne, ale również zorganizowanie administracji, sprawnej armii, centralnego rządu, czy podstaw prawnych niezależnego bytu państwowego. Sprawą nadrzędną było jednak ustanowienie granic – właśnie temu zadaniu swoje działania podporządkowały ówczesne rodzime elity.

W XIX w., w okresie gdy ziemie dawnej Rzeczpospolitej były pod zaborami i nie istniało niezależne państwo polskie, w Europie kształtowało się nowoczesne rozumienie narodu jako wspólnoty opartej nie o przywileje stanowe, lecz doświadczenie historyczne, język, religię i kulturę. Upowszechniająca się idea samostanowienia narodów stawiała pod znakiem zapytania kwestię istnienia wieloetnicznych, zajmujących duże obszary państw. Gdy po I wojnie światowej na gruzach imperiów tworzyły się niepodległe państwa powstało pytanie jak wykreślić ich granice. Czy w każdym przypadku mogły to być granice etniczne? O ile istniały tereny jednolite narodowościowo, to nie sposób było ignorować setek lat funkcjonowania i kształtowania się społeczeństw wieloetnicznych. Zamieszkujący jeden region sąsiedzi o różnych językach i religiach na równi czuli się jego gospodarzami, co często prowadziło do konfliktów. Nakładały się na to także interesy polityczne, ekonomiczne, czy wreszcie symboliczne, wywodzące się z mitologii tożsamościowych poszczególnych narodów. Przed wyzwaniem ukształtowania od nowa swych granic, po I wojnie światowej stanęło wiele powstających niepodległych państw, w tym także II RP.

Jak Polacy różnymi drogami dążący do wymarzonej niepodległości wyobrażali sobie granice przyszłego państwa? Czy brali pod uwagę aspiracje państwowotwórcze narodów wieloetnicznej Rzeczpospolitej? Choć wśród ziem przedrozbiorowej Rzeczpospolitej były tereny zamieszkałe w większości przez Polaków, to jednak nie brakowało tych o bardziej skomplikowanej strukturze etnicznej. Pierwsze lata niepodległości to z jednej strony walka zbrojna o ustalenie trwałej granicy z bolszewicką Rosją, ale również spory z Ukraińcami o tzw. Galicję Wschodnią, z Litwinami o Wileńszczyznę, z Niemcami o Śląsk, Pomorze, Warmię i Mazury oraz Wielkopolskę, a z Czechami i Słowakami o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę. Granicę wschodnią wywalczono na drodze zbrojnej. O przebiegu granic zachodnich zadecydowano ostatecznie na drodze dyplomatycznej w Wersalu. W przypadku najbardziej spornych terenów odwołano się do demokratycznego rozwiązania jakim był regionalny plebiscyt. O całym złożonym procesie wykreślania granic II RP będą dyskutować naukowcy, więc zapraszamy do śledzenia debaty online.

Biuro Programu „Niepodległa” zaprasza do skorzystania z wystawy poświęconej procesowi kształtowania się granic II Rzeczypospolitej po I wojnie światowej. Ten proces trwał 6 lat i obejmował działania zbrojne, polityczne i kulturalne. Ostateczny kształt Polski został zatwierdzony w 1923 roku, choć jeszcze w okresie międzywojennym ulegał zmianom. Ekspozycja „Niepodległa na mapach. Kształtowanie granic po 1918 roku” dostępna jest bezpłatnie do pobrania. Zapraszamy wszystkich do korzystania!

Wejdź na stronę Biura Programu Niepodległa>> i dowiedz się więcej!