Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935 – katalog wystawy stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Publikacja stanowi nie tylko rodzaj przewodnika po wystawie stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, ale również jej dopełnienie, dopowiedzenie, uzupełnienie, a nawet rozwinięcie, zarówno co do treści, jak i formy, gdyż zawiera informacje, do których często trudno dotrzeć podczas bezpośredniego oglądania ekspozycji.

Katalog, podobnie jak całe Muzeum, stawia sobie za cel przybliżenie zbiorowej pamięci Polaków wielowymiarowej postaci Marszałka. Opowiada bowiem nie tylko o jego biografii oraz dokonaniach podczas pełnienia różnych ról i funkcji, jakie przyszło mu w życiu pełnić, ale stara się również ukazać go jako człowieka z krwi i kości, ze wszystkimi związanymi z tym rozterkami, wątpliwościami i wadami. Publikacja opisuje też przemyślenia bohatera wystawy na temat otaczającej go rzeczywistości oraz jego marzenia, cele i ambicje – stworzenie silnej, suwerennej i sprawiedliwej Polski. Dlatego duża część katalogu poświęcona została ideałom i myśli Komendanta, które on sam określał mianem „imponderabiliów”.

Kup książkę online>>

We wstępie do katalogu Krzysztof Jaraczewski, Dyrektor Muzeum w latach 2008-2018 i przedstawiciel Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego, a zarazem wnuk Marszałka, napisał:

Gdy Ziuk – dwudziestoparoletni Piłsudski – po pięciu latach zesłania spędzonych na Syberii, wrócił do Wilna, spotkał na progu rodzinnego domu swoją siostrę. Nie poznała go, więc zapytała: „Przepraszam, a pan to kto?”. Od tamtego momentu, od końca XIX wieku, aż do dzisiaj staramy się odpowiedzieć sobie na to proste pytanie.
Zespół historyków oraz muzealników, zarówno młodych, jak i mających długie doświadczenie zawodowe, spojrzał na postać i historię Józefa Piłsudskiego na nowo, uzupełnił ją i uporządkował, zachowując całą wielowymiarowość tej postaci. Piłsudski jest bowiem postrzegany wielorako z powodu niezwykłej różnorodności ról i funkcji, jakie przyszło pełnić mu w życiu: Polak, Litwin, buntownik, sybirak, socjalista, konspirator, drukarz, redaktor, radykał, rewolucjonista, terrorysta, skazaniec, legionista, żołnierz, komendant, brygadier, więzień sumienia, twórca niepodległości, Wódz Naczelny, obrońca Europy, Naczelnik Państwa, polityk, pisarz, publicysta, historyk, humanista, marszałek, premier, minister spraw wojskowych, dyktator, strateg, romantyk, państwowiec, niepodległościowiec, demokrata, konserwatysta, federalista, geopolityk, wizjoner, patriota, pragmatyk, człowiek czynu, myśliciel, mąż stanu, Dziadek – postać będąca obiektem nienawiści i kultu.

Natomiast jedni z twórców ekspozycji (Wojciech Markert – kurator treści historycznych na wystawie stałej oraz Sławomir Różański – pełnomocnik dyrektora ds. wykonania wystawy stałej) scharakteryzowali ją we wstępie do katalogu w następujący sposób:

Wystawa stała stanowi przekład treści, wyrażanych zazwyczaj przy pomocy tekstu, na język środków wystawienniczych. Przekładem, a więc nie dosłownym tłumaczeniem, a interpretacją dążącą do oddania istoty treści. Właśnie owa precyzja przekazu stała za każdą z nieskończenie wielu decyzji – od selekcji eksponatów, ilustracji, cytatów przez pisanie tekstów, ich rozmieszczenie w przestrzeni, kształt scenografii oraz materiały, z których została ona wykonana itd. Podsumowując – wszystko to, co goście zobaczą, stanowi efekt starannego namysłu kuratorów, architektów, projektantów, grafików…

Choć jednym z założeń twórców ekspozycji była jej prostota i przejrzystość, to warto zaprezentować podstawowe informacje na temat przyjętych rozwiązań. Opowieść została podzielona na sześć galerii. Pięć z nich poświęcono kolejnym okresom życia i działalności Józefa Piłsudskiego: ZIUK, WIKTOR, KOMENDANT, NACZELNIK i MARSZAŁEK, i zostały rozmieszczone w takiej właśnie kolejności na dwóch poziomach. Wydarzenia związane z walką Bohatera wystawy o niepodległość do 1918 r. znalazły się pod antresolą, zaś jego działalność w wolnej Polsce – umieściliśmy na niej. Natomiast każdą z trzech odsłon galerii SYMBOL, prezentującej szeroko rozumiane i wieloaspektowe dziedzictwo Piłsudskiego, ulokowaliśmy w innym miejscu ekspozycji – między galeriami WIKTOR i KOMENDANT, wewnątrz galerii NACZELNIK i na zakończenie galerii MARSZAŁEK. W ten sposób narrację biograficzną przecięliśmy w wybranych punktach przestrzeniami zachęcającymi do refleksji i dyskusji nad treścią wystawy. Galeria SYMBOL stanowi bowiem rodzaj mostów przerzuconych między historią a teraźniejszością. Daje ona także możliwość odpoczynku dzięki rozmieszczeniu w niej miejsc siedzących.
Podobny charakter ma Przestrzeń Centralna – wydzielona na środku ekspozycji ogromnymi, lekko transparentnymi ekranami. Wyświetlana na nich prezentacja multimedialna to wrażeniowa impresja na temat zbiorowego wysiłku środowisk związanych z Piłsudskim na rzecz odzyskania niepodległości i jej utrzymania przez Rzeczpospolitą. Jest ona przeznaczona do oglądania od wnętrza, ale jej fragmenty są widoczne w niemal każdym miejscu wystawy. Przestrzeń Centralna znajduje się w połowie ścieżki zwiedzania – to przez nią można się dostać na antresolę.
Wewnątrz wszystkich galerii wystawy stałej wydzieliliśmy przestrzenie, które nazwaliśmy scenami – każda z nich ma tytuł i dopełniający go cytat z tekstów Józefa Piłsudskiego. Wszystkie razem stanowią jedną z warstw interpretacyjnych opowieści o Piłsudskim. To jej poświęciliśmy najwięcej uwagi, ale staraliśmy się ją osadzić w kontekście historycznym i na tle szerszych procesów dziejowych. Te z kolei treści o charakterze biograficznym odsuwaliśmy od Przestrzeni Centralnej, umieszczając je na ogół na ścianach hali wystawienniczej.

Jednym z głównych założeń przy tworzeniu ekspozycji było poszukiwanie autentyzmu – chcieliśmy naszą opowieść tkać z eksponatów, a przede wszystkim pamiątek po Marszałku. Drugi realizowany postulat to ograniczenie multimediów do niezbędnego minimum. Wprowadziliśmy je oszczędnie, przyznając rolę pomocniczą, jednak w kilku miejscach – wobec niedostatku artefaktów i zdjęć – to one odpowiadają za narrację. Między tymi skrajnymi zasadami znajduje się całe spektrum rozwiązań scenograficznych i graficznych – czasem skupiamy uwagę na pojedynczym zdjęciu, by w innych przypadkach z fotografii tworzyć złożone infografiki. Zrezygnowaliśmy zupełnie z, popularnego w ostatnich latach w wystawiennictwie, budowania imitacji prawdziwych miejsc, nie wierząc w możliwość uzyskania pożądanego „poczucia autentycznej atmosfery”. Byłoby to niecelowe, tym bardziej, że sercem naszego kompleksu muzealnego jest przecież dworek „Milusin” i autentyczna przestrzeń historyczna. Nie rezygnujemy jednak z przedmiotów i miejsc nieistniejących – powstały ich wierne repliki, jak również makiety oraz modele.

Spis treści
1. Wprowadzenie
1.1. Naród, który traci pamięć, przestaje być narodem, prof. dr hab. Piotr Gliński
1.2. Synteza naszego ducha, Krzysztof Jaraczewski
1.3. Trzy historie, Robert Supeł
1.4. Corpora dormiunt – vigilant animae, prof. dr hab. Grzegorz Nowik
1.5. Wystawa – zbiorowy trud, ogrom dylematów, precyzja wykonania, Sławomir Różański, Wojciech Markert
2. Kalendarium
3. Galerie na wystawie stałej
3.1. Galeria ZIUK
3.2. Galeria WIKTOR
3.3. Galeria KOMENDANT
3.4. Przestrzeń Centralna
3.5. Galeria SYMBOL
3.6. Galeria NACZELNIK
3.7. Galeria MARSZAŁEK
4. Podziękowania

Objętość: 366 stron
Format: 210×210 mm
Oprawa: broszurowa
Cena detaliczna: 75,00 zł
Data premiery: 15.08.2020 r.
ISBN 978-83-63872-05-2
Wydawca: Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku