Jaka Polska? Rozmowy Ojców Niepodległości (online)

Data:  8 listopada 2021 r. (część pierwsza), 9 listopada 2021 r. (część druga)
Godzina: 18.00
Czas trwania: ok. 2 godziny
Wydarzenie online (kanał YouTube Muzeum oraz fanpage Niepodległej na Facebooku)

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu „Niepodległa” zapraszają 8 i 9 listopada o godz. 18.00 do śledzenia online dwóch części debaty profesorskiej w konwencji zupełnie innej niż dotychczasowe. Sześciu wybitnych historyków badających dzieje najnowsze będzie reprezentować poglądy jednego z Ojców Niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Wojciecha Korfantego, Ignacego Jana Paderewskiego i Wincentego Witosa. Nie będą to jednak warsztaty aktorskie, a jak najbardziej naukowa próba skonfrontowania poglądów i programów, polityków, którzy odegrali kluczową rolę w odbudowie niepodległości Polski. W rzeczywistości najprawdopodobniej do takiego spotkania nigdy nie doszło.

Debatujący zasiądą w symbolicznym kręgu, aby zapatrywania każdej z postaci historycznych na proces odzyskiwania niepodległości, miały szanse wybrzmieć w równym stopniu. Naukowcy będą szukali odpowiedzi na fundamentalne pytania o kształt terytorialny, ustrojowy i społeczny odrodzonej RP. Choć listopadowe dni 1918 roku ostatecznie rozwiązały kwestię istnienia Polski, ale nie zostało rozstrzygnięte jaka ona ma być. Zagrożenie ze strony bolszewickiej Rosji, aż po schyłek roku 1920, w znacznym stopniu zdeterminowało tę dziejową odpowiedź.

Ojcowie Niepodległości reprezentowali wszystkie zabory, różniło ich polityczne doświadczenie, społeczna wrażliwość, a co za tym idzie wybrane przez nich metody walki. Debata rozpocznie się zatem od retrospektywnego spojrzenia jak każdy z nich wyobrażał sobie drogę do niepodległości. Fundamentalny spór między programami reprezentowanymi przez Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego przed 1918 rokiem, miał ciąg dalszy także po uzyskaniu wolności. Wówczas pomysły co do przebiegu granic, a tym samym obszaru odrodzonego państwa, przestały być teorią, a przełożyły się na realne rozwiązania. Oś sporu wyznaczali nadal Piłsudski i Dmowski, ale istotny wkład wnieśli też Ignacy Jan Paderewski, socjaliści z Ignacym Daszyńskim na czele i ludowcy reprezentowani przez Wincentego Witosa, a w wymiarze regionalnym również Wojciech Korfanty. Spory ustrojowe nie były aż tak zacięte, w tym zakresie kompromisowym rozwiązaniem stała się ustawa konstytucyjna. Warto zatem wskazać, jaki stosunek do niej i innych ustrojowych dylematów mieli Ojcowie Niepodległości. W debacie pojawi się także wątek reformy rolnej, tak ważnej dla ruchu ludowego, a procedowanej przecież w cieniu polsko-bolszewickich walk.

Historycy przyjrzą się politycznym sojuszom ze strategicznego, jak i taktycznego punktu widzenia: wielka polityka przeplatała się z utylitarnymi rozgrywkami. Jednak ostatecznie, w momencie zagrożenia niepodległości odradzającego się państwa, wszystkie te spory przestały mieć znaczenie. Zainspirowani ideą jedności w imię wyższego celu wspólnego, organizujemy spotkanie w ramach cyklu debat profesorskich na dwa dni przed Narodowym Świętem Niepodległości – dziełem wszystkich Ojców. Zapraszamy do śledzenia online debaty z sali noszącej imię Ignacego Jana Paderewskiego, a znajdującej się w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

Każdy z uczestników debaty będzie reprezentował poglądy innego z Ojców Niepodległości:

dr hab. Grzegorz Bębnik – historyk, socjolog, pracownik katowickiego oddziału IPN. Specjalizuje się w badaniu dziejów Śląska, zarówno jako autor książek o Katowicach we wrześniu 1939 roku, niemieckiej dywersji w województwie śląskim, czy współautor albumu o Wojciechu Korfantym oraz publikacji dotyczących powstań śląskich i plebiscytu. Ma na koncie też publikację naukową „Państwo jako ośrodek skupienia narodu Afrykanerów”. Historyk przedstawi idee Wojciecha Korfantego.

prof. Andrzej Friszke – profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, wykładowca Collegium Civitas, przewodniczący „Archiwum Solidarności”. Od 1982 kieruje działem historycznym redakcji „Więzi”. Członek Kolegium IPN (1999-2006) i Rady IPN (2011-2016). Członek Rady Muzeum Historii Polski i Kolegium Europejskiego Centrum Solidarności (do 2020). Zajmuje się historią polityczną Polski w XX wieku. Autor m.in.: „O kształt Niepodległej”, „Opozycja polityczna w PRL 1945–1980”, „Życie polityczne emigracji”, „Przystosowanie i opór”, „Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi”, „Adam Ciołkosz – portret polskiego socjalisty” oraz „Państwo czy rewolucja”. Laureat nagród m. in. im. Kazimierza Moczarskiego, imienia Długosza, „Klio”, im. T. Kotarbińskiego. Przewodniczący jury nagrody im. K. Moczarskiego. Historyk przedstawi idee Ignacego Daszyńskiego.

prof. Krzysztof Kawalec – członek Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego, dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2016–2018). Zajmuje się dziejami doktryn politycznych oraz polskiej myśli politycznej, autor m.in. rozprawy „Wizje ustroju państwa w polskiej myśli politycznej lat 1918–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego”. Członek Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Autor wielu prac i artykułów, m.in. biografii Romana Dmowskiego. Laureat nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za pracę „Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939”. Historyk przedstawi idee Romana Dmowskiego.

prof. Marek Kornat – Kierownik Zakładu Dziejów Dyplomacji i Systemów Totalitarnych w Instytucie Historii PAN oraz na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Specjalizuje się w historii najnowszej, sowietologii, historii dyplomacji II RP oraz polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku. Członek Rady Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Komisji ds. Publikacji Polskich Dokumentów Dyplomatycznych przy Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, polski przedstawiciel w Radzie Naukowej „Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność”. Autor siedmiu książek, min. „Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow”, „Bolszewizm – totalitaryzm – rewolucja – Rosja” (t. 1–2). Za książkę „Polityka zagraniczna Polski 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka” w 2012 r. uhonorowany nagrodą „Najlepsza publikacja o historii polskiej dyplomacji” Rady Naukowej ds. Historycznych przy Ministrze Spraw Zagranicznych. Historyk przedstawi idee Ignacego Jana Paderewskiego.

prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora do spraw naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Kierował Zespołem Upowszechniania Tradycji oraz Komisją Symboliki Wojskowej MON, były wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wieloletni redaktor naczelny „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” oraz zastępca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej, („Odrodzenie Rzeczpospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego”, cz. I–II), kieruje zespołem wydającym dokumenty wojny 1918–1920. Laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka oraz dwukrotnie nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za monografię polskiego radiowywiadu: „Zanim złamano ENIGMĘ… rozszyfrowano REWOLUCJĘ”. Historyk przedstawi idee Wincentego Witosa.

prof. Włodzimierz Suleja – wiceprzewodniczący Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Zielonogórskiego, b. dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2000-2013) oraz b. dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN w Warszawie (2018-20020). Zajmuje się badaniem epoki w której żył Józef Piłsudski, autor jego biografii (wydanej dwukrotnie w 1995 i 2018 roku – „Rzecz o Józefie Piłsudskim”, monografii Polskiej Partii Socjalistycznej, autorem wielu rozpraw, min.: „Orientacja Austro-polska w latach I wojny światowej (do Aktu 5 Listopada 1916 roku)”, „Tymczasowa Rada Stanu (1917)”. Dokumentował także historię współczesną: dolnośląski Marzec 1968 oraz „Solidarność” na Dolnym Śląsku jako uczestnik i współtwórca tych wydarzeń. Historyk przedstawi idee Józefa Piłsudskiego.

Debatę poprowadzi Miłka Skalska – zastępczyni dyrektora Muzeum Marii Curie-Skłodowskiej. Moderuje spotkania autorskie z pisarzami oraz debaty o tematyce kulturalnej, społecznej i historycznej, a także bywa gospodarzem uroczystości galowych. Była także szefową Biura Prasowego/Działu Komunikacji i rzeczniczką prasową Muzeum Getta Warszawskiego. Dziennikarka i prezenterka telewizyjna, reżyserka i scenarzystka programów publicystycznych, reportaży i filmów dokumentalnych. Wykładowczyni na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Instytucie Badań Literackich PAN.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Wydarzenie współorganizowane przez