Jan Kowalewski – kryptolog do zadań specjalnych (konferencja)

Kiedy: 26 października 2022 r. (środa)
Godzina: 9.30
Gdzie: Sala Paderewskiego, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Zapraszamy na konferencję poświęconą jednemu z najwybitniejszych polskich kryptologów. Na wydarzenie o Janie Kowalewskim – człowieku, który złamał sowieckie szyfry w czasie wojny polsko-bolszewickiej – zapraszają Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Akademia Sztuki Wojennej i warszawski Instytut Józefa Piłsudskiego.

130 rocznica urodzin Jana Kowalewskiego – podpułkownika piechoty Wojska Polskiego, matematyka i poligloty – staje się pretekstem do szerszego zaprezentowania sylwetki organizatora i naczelnika Wydziału II Radiowywiadu Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. To właśnie ta jednostka złamała sowieckie szyfry, co przyczyniło się do zwycięskiego przebiegu wojny 1920 roku. Jan Kowalewski budzi zainteresowanie także prasy międzynarodowej, ale pomimo intrygującego życiorysu przez wiele lat pozostawał w cieniu historii – zmieniamy to! Podczas konferencji zostanie zaprezentowana aktywność Jana Kowalewskiego także w okresie międzywojnia (m.in. szkolił japoński wywiad, był attaché wojskowym), podczas II wojny światowej (kierownik Placówki Łączności z Kontynentem w Lizbonie, a w trakcie tzw. Akcji Kontynentalnej kierował rozległymi działaniami wywiadowczymi na terenie całej Europy) oraz w latach późniejszych (m.in. wydawca miesięcznika „East Europe and Soviet Union”).

W trakcie konferencji będzie można także obejrzeć wystawę „Sukcesy polskiej kryptologii 1919-1945”, zapoznać się z działaniem maszyny szyfrującej Enigma oraz obejrzeć pokaz sztuki Teatru Telewizji pt. „Człowiek, który zatrzymał Rosję” i porozmawiać z jej twórcami. Uczestnicy będą mogli także bezpłatnie zwiedzać muzealną wystawę stałą „Dla Rzeczypospolitej – Józef Piłsudski 1867-1935” oraz dworek „Milusin”, a w sklepiku dostępne będą obie części książki autorstwa prof. dr hab. Grzegorza Nowika „Zanim złamano ENIGMĘ … Rozszyfrowano REWOLUCJĘ”, na podstawie której powstała między innymi wspomniana sztuka teatralna.

Konferencję uzupełniają wydarzenia towarzyszące. Zapraszamy do pobrania Kowalewski PROGRAM

Program

9.30 – otwarcie wystawy Sukcesy polskiej kryptologii 1919-1945; prezentacja książki Gen. bryg. Jan Kowalewski (1892–1965) – oficer wywiadu i kryptolog – dr hab. Dariusz Rogut, IPN Łódź.

9.50 – płk. Adam Gwiazdowicz, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – Prezentacja działania maszyny szyfrującej Enigma.

10.10 – otwarcie konferencji: dr Robert Andrzejczyk (dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku), płk Krzysztof Wacławek (Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego), gen. bryg. dr Robert Kosowski (Rektor-Komendant Akademii Sztuki Wojennej), prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki (Prezes Zarządu Instytutu Józefa Piłsudskiego). Podpisanie porozumienia pomiędzy Muzeum Józefa Piłsudskiegow Sulejówku a Akademią Sztuki Wojennej oraz Instytutem Józefa Piłsudskiego.

10.30 – sesja poranna

• prowadzący: płk dr hab. Juliusz Tym (prof. ASzWoj, Akademia Sztuki Wojennej)
• prof. dr hab. Grzegorz Nowik (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, ISP PAN) – Jak odkryłem Jana Kowalewskiego?
• Mariusz Goss i Andrzej Janecki (Urząd Miasta Łódź) – Łódzkie lata Jana Kowalewskiego
• prof. dr hab. Włodzimierz Suleja (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, IPN) – Kto zwyciężył w 1920 r. – Józef Piłsudski czy Jan Kowalewski?
• dr Marek Grajek (konsultant ds. kryptologii) – Jana Kowalewskiego metody łamania szyfrów sowieckich
• dr Stefan Artymowski (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku) – Jan Kowalewski w dokumentach źródłowych „Bitwa o Ukrainę”
• prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska (Uniwersytet Warszawski) – Jan Kowalewski w Japonii
• dr Zdzisław Kapera (Polska Akademia Umiejętności w Krakowie) – Przegrany pojedynek Jana Kowalewskiego z Herbertem O. Yardleyem z Black Chamber USA
• dr Piotr Adam Głuszkowski (Uniwersytet Warszawski) – Działalność Jana Kowalewskiego jako attaché wojskowego w Moskwie w świetle nowych dokumentów
• Pytania i dyskusja

13.00 – przerwa kawowa

13.45 – sesja popołudniowa

• prowadzący: prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki (Prezes Zarządu Instytutu Józefa Piłsudskiego)
• mgr inż. Krzysztof Leszczyński (b. Inspektor Państwowego Biura Szyfrów) – Współpracownicy Jana Kowalewskiego – twórcy polskich szyfrów 1919–1921
• doc. dr inż. Andrzej Marusak (Politechnika Warszawska) – Współtwórcy nasłuchu radiowego 1918–1921
• Wojciech Grott (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) – Ppłk. Jan Kowalewski – postać przypomniana. Opisy i relacje w prasie międzywojennej
• dr hab. Wojciech Mazur (Uniwersytet Jagielloński) – Surowcowy antrakt. Ppłk st. sp. Jan Kowalewski jako dyrektor TISSA – Towarzystwa Importu Surowców SA (kwiecień 1938 – wrzesień 1939)
• dr hab. Dominik Smyrgała (prof. ASzWoj, Akademia Sztuki Wojennej) – Na marginesie Akcji Kontynentalnej i operacji „Trójnóg”
• prof. dr hab. Marek Kornat (IH PAN) – Sowietolog i redaktor „East Europe and Sowiet Russia”
• dr Emil Noiński (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku) – Dekryptaż szyfru Romualda Traugutta. Przyczynek do ostatnich lat życia Jana Kowalewskiego
• dr hab. Jakub Mielczarek (Uniwersytet Jagielloński) – Kryptoanaliza współczesna w świetle osiągnięć Jana Kowalewskiego
• Pytania i dyskusja

16.15 – przerwa kawowa

Konferencji towarzyszą

• Wystawa: „Sukcesy polskiej kryptologii 1919-1945” (26–30 października 2022 r.)
• Prezentacja działania maszyny szyfrującej Enigma (26 października 2022 r., godz. 11.00-16.00 – płk. Adam Gwiazdowicz, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego) 
• Pokaz sztuki Teatru Telewizji Człowiek, który zatrzymał Rosję (scenariusz Beata Hyczko, reżyseria: Tomasz Drozdowicz, na podstawie książek prof. Grzegorz Nowika Zanim złamano ENIGMĘ… Rozszyfrowano REWOLUCJĘ). Spotkanie z autorem scenariusza, reżyserem spektaklu i konsultantem historycznym (22 i 26 października 2022 r. – godz. 17.00).