Różnorodna Niepodległa – debata naukowa

Kiedy: 10 listopada 2022 r. (czwartek)
Godzina: 13.00
Gdzie: Willa Bzów, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
Uwaga: liczba miejsc ograniczona, prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną (22 778 80 00)
Transmisja online (kanał Muzeum na YouTube, www i Facebook Biura Programu Niepodległa)

10 listopada 2022 roku o godzinie 13.00 Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu Niepodległa zapraszają na debatę naukową „Różnorodna Niepodległa” o – z dzisiejszej perspektywy – nieoczywistych i mniej znanych trudnościach i wyzwaniach młodego państwa polskiego. W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości debata toczyć się będzie wokół tematyki jednoczenia ziem trzech zaborów i ujednolicania różnych aspektów życia ludności po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.
Przetaczające się przez ziemie polskie fronty Wielkiej Wojny przyniosły ruinę miast i wsi, wyludnienie, degradację rolnictwa, zniszczenie przemysłu, spustoszenie lasów. Dodatkowo odrodzona Rzeczpospolita stanowiła mozaikę ziem i regionów, które przez prawie półtora wieku zaborów podlegały innym systemom prawa cywilnego, karnego, czy handlowego. Różne były systemy monetarne i bankowe, a w obrocie znajdowały się austriackie korony, marki niemieckie i marki polskie, ruble carskie i „rewolucyjne” tzw. „kierenki”, ukraińskie karbowańce oraz funty, dolary i franki. Odmienne były nawet systemy wag i miar, a w związku z tym stosowano inne skale map, czy wreszcie na dwa sposoby liczono południk zerowy, więc obowiązywały różne współrzędne geograficzne! Nazwy miejscowości miały inne brzmienia i formy zapisu różnymi alfabetami. W Galicji i okupowanej przez Austrię części Kongresówki obowiązywał ruch lewostronny, a na pozostałych ziemiach prawostronny. Nawet tory kolejowe miały dwie szerokości: na zachód od Wisły obowiązywał rozstaw europejski, a na wschód szerszy, rosyjski. Warto podkreślić, że różnice nie ominęły nawet formującej się armii polskiej: oficerowie i podoficerowie wywodzący się z armii rosyjskiej, niemieckiej, austriackiej, francuskiej, amerykańskiej, z Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej posługiwali się różnymi terminami wojskowymi, stosowali odmienne komendy, co nierzadko prowadziło do nieporozumień. Ponadto każda niemal dywizja uzbrojona była w karabiny i armaty innego systemu i kalibru.

Polaków żyjących na ziemiach trzech zaborów więcej zatem różniło niż łączyło: poziom życia, rozwoju cywilizacyjnego, infrastruktury komunikacyjnej, budowlanej, dostępu do nauki, oświaty, kultury, poziom analfabetyzmu, zamożność, wreszcie mentalność, poziom kultury ogólnej a kultury politycznej w szczególności. Nasi przodkowie wybierali też odmienne drogi do Niepodległości. Dlatego lata 1918–1922, czyli okres odrodzenia i odbudowy Rzeczypospolitej, to czas kontrowersji dotyczących wizji państwa, ale też współdziałania większości głównych polskich nurtów politycznych. A zgoda była niezbędna, bo opisane okoliczności cofały Polskę cywilizacyjne o kilkadziesiąt lat w stosunku do innych europejskich państw, a sytuacja polityczna była niepewna.

Zatem co łączyło i było spoiwem odrodzonej Rzeczpospolitej? Polska mowa, religia katolicka (choć liczne były też grupy Polaków wyznania ewangelickiego, prawosławnego, unickiego, mojżeszowego a nawet karaimskiego czy mahometańskiego) oraz świadomość, tradycja i kultura narodowa. Podczas debaty naukowej zaproszeni goście rozmawiać będą o tym jak wówczas radzono sobie z wyzwaniami stojącymi przed II Rzeczpospolitą i zastanowią się czy niepodległa Polska kiedykolwiek stała się państwem jednolitym?

Uczestnicy:

prof. Anna Landau-Czajka – historyczka i socjolożka, profesor w Zakładzie Historii Społecznej XIX i XX wieku Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, specjalizuje się w historii społecznej Polski w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów społeczności żydowskiej i historii asymilacji Żydów.

prof. Włodzimierz Mędrzecki – kierownik Zakładu Historii Społecznej XIX i XX wieku Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk oraz sekretarz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Jest członkiem Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w etnografii historycznej, historii najnowszej, historii społecznej oraz stosunkach narodowościowych na ziemiach polskich.

prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej Józefa Piłsudskiego, kieruje zespołem wydającym dokumenty wojny 1918–1920. Laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka oraz dwukrotnie nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za monografię polskiego radiowywiadu: „Zanim złamano ENIGMĘ … Rozszyfrowano REWOLUCJĘ”.

dr Izabela Mrzygłód (prowadząca debatę) – adiunktka w Instytucie Slawistyki PAN, sekretarzyni „Przeglądu Historycznego” i redaktorka Aneksu Historycznego w tygodniku „Kultura Liberalna”. Specjalizuje się w historii społeczno-politycznej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, historii kobiet oraz badaniach nad nacjonalizmami w XX wieku.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Organizatorzy