„Wierzymy, że dajemy czyn”. O Aleksandrze Piłsudskiej i innych kobietach polskiego międzywojnia

Kiedy: 28–29 września 2021 r.
Miejsce: Muzeum Łazienki Królewskie, Muzeum Józefa Piłsudskiego
Wstęp wolny

Zapraszamy na seminarium przybliżające postać Aleksandry Piłsudskiej i jej działalność, zaprezentowaną na tle aktywności społecznej kobiet w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym.

Okazją do podjęcia tematu jest przypadająca 25 października 2021 r. setna rocznica ślubu Aleksandry Szczerbińskiej i Józefa Piłsudskiego, zawartego w nieistniejącej obecnie kaplicy, która przylegała do pawilonu zachodniego Pałacu na Wyspie. Na pamiątkę tego wydarzenia, 22 czerwca bieżącego roku odbyła się w Łazienkach Królewskich uroczystość chrztu róży „Marszałkowa Aleksandra Piłsudska”. Seminarium będzie kolejną okazją do świętowania rocznicy i przyjrzenia się bliżej postaci Aleksandry Piłsudskiej. Podczas wydarzenia, organizowanego we współpracy z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, osoby zajmujące się tytułową tematyką wygłoszą na jej temat prelekcje. Zaplanowaliśmy również spotkanie ze świadkiem historii, Markiem Dunin-Wąsowiczem, w szczególny sposób związanym z Aleksandrą Piłsudską oraz Łazienkami Królewskimi.

Seminarium jest częścią projektu „Aleksandra Piłsudska i sekrety międzywojennych Łazienek”, w ramach którego powstaną również materiały edukacyjne przybliżające historię Łazienek z okresu dwudziestolecia międzywojennego.

PROGRAM SEMINARIUM

28 września – Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

12.30–12.45: Otwarcie obrad
12.45–13.15: dr hab. Dobrochna Kałwa (Uniwersytet Warszawski) – Nie tylko sufrażystki. Stare i nowe pola aktywności kobiecej w II RP
13.15–13.45: dr Mariusz Kolmasiak (MŁK) – Rola Aleksandry Piłsudskiej w Stowarzyszeniu „Rodzina Wojskowa” (1925–1939)
13.45–14.15: rozmowa Pawła Dunin-Wąsowicza ze świadkiem historii Markiem Dunin-Wąsowiczem
14.15–14.30: dyskusja

29 września – Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

12.30–12.45: Otwarcie obrad
12.45–13.15: Anna Kowalczyk – „Buntowniczki, bojownice, żołnierki” – kobiety w walkach zbrojnych przed i po Aleksandrze Szczerbińskiej
13.15–13.45: Małgorzata Basaj (MJPwS) – „Aleksandra Piłsudska. Prawdziwy dom mamy w Sulejówku”
13.45–14.15: Katarzyna Droga – Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska jako symbol kobiet walczących o niepodległość ojczyzny i budujących nową Polskę po roku 1918
14.15–14.30: dyskusja

SPACERY

Obu dniom obrad towarzyszyć będą spacery ukazujące związki Piłsudskich z naszymi ogrodami.

„Z Piłsudskimi po Łazienkach Królewskich” – 28 września, godz. 15.00, Łazienki Królewskie (miejsce zbiórki: taras Pałacu na Wyspie)

Spacer śladem Aleksandry Piłsudskiej pozwoli poznać w Łazienkach Królewskich miejsca, które związane są z nią, z jej mężem – Marszałkiem Józefem Piłsudskim – oraz z osobami z ich bliskiego otoczenia. Trasa, rozpoczynająca się od Pałacu na Wyspie, wiedzie przez park aż po Belweder.

Prowadzenie: dr Mariusz Kolmasiak
„Ścieżkami Piłsudskich – spacer po ogrodzie Aleksandry, Józefa, Wandzi i Jagódki” – 29 września, godz. 15.00, Sulejówek (miejsce zbiórki: wejście główne do Muzeum)

Zapraszamy do „puszczy milusińskiej” z odtworzonym warzywnikiem, sadem i pasieką oraz do odkrywania ulubionych przez rodzinę Piłsudskich, ukrytych wśród roślin i drzew ciekawych zakamarków ogrodu. Do miejsca, w którym naszym opowieściom zawsze towarzyszy piękna przyroda otaczająca dworek „Milusin”. Zachęcamy do spaceru, którego tym razem główną bohaterką będzie Aleksandra Piłsudska.

Prowadzenie: Małgorzata Basaj

Spacery bez barier architektonicznych, prowadzone alejkami utwardzanymi i naturalnymi, trasa w Łazienkach wymaga podejścia pod górkę.

Seminarium transmitowane będzie na żywo na profilach obu muzeów na Facebooku. Przewidujemy również możliwość stacjonarnego udziału w wydarzeniu, przy zachowaniu obostrzeń wynikających z przepisów mających na celu zapobieganie szerzeniu się wirusa SARS-CoV-2 wywołującego COVID-19. Obrady w pierwszym dniu odbędą się w Sali Balowej Pałacu na Wyspie, w drugim – w Saloniku w nowym budynku Muzeum Józefa Piłsudskiego. W trakcie przebywania w obiektach obowiązuje nakaz zasłaniania nosa i ust za pomocą maseczki.

Rejestracja na seminarium i spacery rozpoczyna się 8 września. Przewidujemy również możliwość stacjonarnego udziału w seminarium, przy zachowaniu obostrzeń epidemicznych (obowiązek zasłaniania nosa i ust za pomocą maseczki). Rejestracja na seminarium i spacery jest możliwa poprzez formularz>>. Zapisy trwają do 24 września 2021 r. Liczba miejsc ograniczona (decyduje kolejność zgłoszeń).

Zapraszamy też do udziału w warsztatach teatralnych online dla młodzieży i dorosłych „A kogo obchodzi ta historia?”. Więcej informacji i zapisy na stronie Łazienek królewskich>>

Małgorzata Basaj – historyk i muzealnik, wieloletnia pracowniczka Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Kuratorka wystawy stałej „Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935”, zajmująca się również historią Dworku Milusin i ogrodu historycznego oraz historią Sulejówka, a w szczególności sylwetkami znanych mieszkańców, m.in. Zofii Moraczewskiej. W centrum jej zainteresowań badawczych pozostaje jednak Aleksandra Piłsudska.

Katarzyna Droga – pisarka, redaktorka, dziennikarka, autorka sag: „Pokolenia. Wiek deszczu, wiek słońca”, „Pokolenia. Powrót do domu”, „Gospoda pod Bocianem”. Pisze książki o niezwykłych kobietach, często niedocenionych lub niesłusznie zapomnianych. Bohaterkami jej powieści biograficznych były osoby znane, jak Aleksandra Piłsudska, Hanna Ordonówna, a także odkryte – jak lekarka Irena Ćwiertnia, studiująca medycynę w okupowanej Warszawie. Pozycje „Hanka. Pierwsza powieść o Ordonównie” i „Doktor Irka. Wojna, miłość i medycyna” były nominowane w plebiscytach „Książki roku” organizowanym przez Allegro i portal Lubimyczytać.pl. Była wydawcą i redaktorem popularnych czasopism edukacyjnych, od roku 1994 współtworzyła dwutygodniki „Cogito”, „Victor” i „Victor Junior”. W latach 2008–2017 pełniła funkcję redaktor naczelnej psychologicznego magazynu „Sens” w Wydawnictwie „Zwierciadło”. Obecnie współpracuje z magazynem „Twój Styl” i portalem Styl.pl.

Dobrochna Kałwa – historyczka, od 2012 r. adiunkt na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2000–2012 wykładała na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 2010 r. gościnnie na Erfurt Universität. Naukowo zajmuje się kulturową historią kobiet, metodologią badań historycznych oraz historią mówioną. Członkini redakcji Aspasia. The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women’s and Gender History, Komisji Historii Kobiet Komitetu Nauk Historycznych PAN i zarządu International Federation for Researchers in Women’s History. Autorka i współautorka książek i artykułów naukowych, m.in. Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych, Migration als Ressource: Zur Pendelmigration polnischer Frauen in Privathaushalte der Bundesrepublik, Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, From mentalities to anthropological history. Theory and methods.

Mariusz Kolmasiak – częstochowianin, doktor historii, adiunkt w Dziale Badań Naukowych w Muzeum Łazienki Królewskie. Historyk zajmujący się osobą Józefa Piłsudskiego i związanymi z nim miejscami, z Łazienkami Królewskimi i Belwederem na czele. Autor monografii „Król żandarmów”. Biografia Walentego Wójcika, przybocznego Marszałka Piłsudskiego (2013), Belweder oraz jego mieszkańcy i użytkownicy (1818–2014) (2014), za którą wyróżniono go Nagrodą KLIO 2015; Kolebka Wielkości. Zułów, miejsce urodzenia Marszałka Józefa Piłsudskiego (2017); Zułów, miejsce urodzenia Marszałka Józefa Piłsudskiego (2018); Belweder 1818–2018 (2018); Więzień Magdeburski. Internowanie Józefa Piłsudskiego i dalsze losy Domku Magdeburskiego (2018 i 2020) oraz doktoratu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze (1935-1939), za który wyróżniono go w konkursie na „Najlepszy Debiut Historyczny Roku”.

Anna Kowalczyk – dziennikarka, blogerka, felietonistka, aktywistka. Autorka „Brakującej połowy dziejów” (Wyd. WAB, 2018), pierwszej popularnonaukowej syntezy historii kobiet na ziemiach polskich od paleolitu do współczesności. Opiekunka merytoryczna akcji „Gdzie są nasze patronki?”.

Marek Dunin-Wąsowicz – syn dziennikarza Władysława Dunin-Wąsowicza oraz działaczki społecznej i dyrektorki Szkoły „Rodziny Wojskowej” w Warszawie Janiny Dunin-Wąsowiczowej. W okresie okupacji harcerz Szarych Szeregów i żołnierz Armii Krajowej, więziony na Pawiaku, skąd trafił do obozu koncentracyjnego Stutthof. Po wojnie został dziennikarzem i korespondentem, pracował w redakcji „Polski Zbrojnej”, „Życia Warszawy” i „Rzeczpospolitej”. Aktywny działacz warszawskich stowarzyszeń kombatanckich. Świadek historii.

Paweł Dunin-Wąsowicz – absolwent dziennikarstwa na UW. Pracował w latach 1991–2004 jako redaktor kolejno w „Życiu Warszawy”, „Machinie” i „Przekroju”, równolegle wydając nieregularnik literacki „Lampa i Iskra Boża”, który przekształcił się w wydawany i redagowany przez niego w latach 2004–2014 miesięcznik „Lampa”. Jako wydawca wprowadził na rynek liczne debiuty książkowe, m.in. takich autorów, jak Dorota Masłowska, Jakub Żulczyk czy Małgorzata Rejmer. Jest też autorem i współautorem tuzina własnych książek, ostatnio głównie publikacji varsavianistycznych, jak „Warszawa fantastyczna” (2010) oraz przewodniki literackie po dzielnicach Warszawy – kolejno Żoliborzu, Pradze i Mokotowie (2017–2019).

Sfinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022.