Muzeum i Centrum Dialogu Kostiuchnówka

Latem 1998 r. przyjechali pierwszy raz do Kostiuchnówki harcerze, by uratować i odnowić zniszczony, zaniedbany cmentarz żołnierzy Legionów w Polskim Lasku. Tak zaczęła się harcerska Służba Pamięci, która objęła także inne cmentarze oraz kwatery legionowe na Wołyniu. Animatorem akcji był hm. Jarosław Górecki, wówczas komendant zgierskiej chorągwi ZHP.

Harcerze ze Zgierza, Łodzi, Legionowa oraz innych miejscowości – uczestnicy obozów harcerskich w Kostiuchnówce, których Jarosław Górecki jest od dwudziestu lat komendantem – zrekonstruowali niszczejące cmentarze i kwatery legionowe w Kostiuchnówce, Wołczecku, Koszyszczach, Jeziornie, Maniewiczach, Kowlu i innych miejscowościach. Przeprowadzili ekshumację żołnierzy ze zlikwidowanego cmentarza w Kołkach na cmentarz w Polskim Lasku, zidentyfikowali miejsce zbiorowej mogiły w Kuklach i grób kilku legionistów w Jabłonce. Na pobojowisku w Kostiuchnówce postawili leżący na ziemi od lat, jeden z przedwojennych bazaltowych Słupów Pamięci. Harcerska akcja była wspierana finansowo m.in. przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Senat oraz władze Łodzi.

Cmentarze i kwatery legionowe wymagają stałej opieki, dlatego też, po ich rekonstrukcji harcerze każdego roku przyjeżdżają do Kostiuchnówki, by prowadzić prace porządkowe. Trwają także poszukiwana zatartych mogił legionistów, m.in. pod Polską Górą. Jarosław Górecki planuje odsłonięcie w Kostiuchnówce tablicy pamiątkowej z nazwiskami poległych tam w bojach w listopadzie 1915 r. i lipcu 1916 r.

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku już w 2013 r. dołączyło do harcerskiej akcji. Nasi pracownicy brali udział w odnawianiu grobów, opiece nad nimi, poszukiwaniu grobów legionistów, ekshumacjach. Współtworzyli i opiekują się Salą Tradycji w Centrum Dialogu Kostiuchnówka, należącym do łódzkiej chorągwi ZHP (jego powstanie jest także zasługą hm. Jarosława Góreckiego). W Sali Tradycji znajdują się m.in. relikty po bojach odnalezione i wykopane na pobojowisku pod Kostiuchnówką oraz w innych miejscach: odłamki pocisków artyleryjskich, łuski karabinowe, fragmenty broni, przedmioty znalezione przy poległych legionistach.

Sala Tradycji wspiera działalność edukacyjną Centrum, pozwalając zwiedzającym zapoznać się z wydarzeniami z okresu I wojny światowej i historią Legionów Polskich. W Sali Tradycji można podziwiać eksponaty z okresu I wojny światowej (niejednokrotnie odnajdywane podczas prac porządkowych na cmentarzach i pobojowiskach legionowych przez harcerzy), a także pamiątki związane tradycjami harcerskimi na Wołyniu. Treścią ekspozycji jest jednak nie tylko historia, ale także obecna współpraca polsko–ukraińska

Ekspozycja (także podpisy pod eksponatami) jest przygotowana w dwóch językach – polskim i ukraińskim, aby mogła służyć zarówno gospodarzom tych terenów, jak i ich gościom. Honorowym kustoszem Sali Tradycji jest Łukasz Suska – pracownik naszego Muzeum.