Konferencja naukowa: Polscy zesłańcy na Syberii od powstania styczniowego do rewolucji 1905 roku
15 – 16 października 2025
Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
Al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 29, 05-070 Sulejówek
W dniach 15-16 października 2025 roku odbędzie się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Polscy zesłańcy na Syberii od powstania styczniowego do rewolucji 1905 roku”. Organizatorem konferencji jest Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA oraz Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Partnerem konferencji jest Komisja Syberyjska Polskiej Akademii Nauk.
Zesłanie na Syberię było szkołą życia dla Józefa Piłsudskiego i jego brata Bronisława. Ten etap ich biografii wywarł szczególne znaczenie na dalszym życiu obydwu braci. Tematyce zesłań Polaków na Syberię od powstania styczniowego do rewolucji 1905 roku poświęcona zostanie dwudniowa konferencja naukowa, podczas której zapoznać się będzie można z referatami dotyczącymi zesłańczych losów nie tylko Józefa Piłsudskiego i Bronisława Piłsudskiego, ale także Wacława Sieroszewskiego, Władysława Studnickiego, uczestników powstania styczniowego, m.in. Józefa Kalinowskiego, Edwarda Łazowskiego, Michała Jankowskiego, socjalistów (Bronisława Sławińskiego, Jana Promińskiego).
Uczestnicy będą mieli również okazję zapoznać się z kobiecymi doświadczeniami na Syberii, m.in. Elżbiety z Pawłowskich Majewskiej, Jadwigi Ostromęckiej, Teresy Prażmowskiej, Jadwigi Łuszczewskiej, Jadwigi Prendowskiej.
PROGRAM
15 października
16 października
15 października 2025 (środa)
Konferencja będzie także transmitowana online. Link do transmisji – dzień I >> kliknij tutaj
9.00–9.45 rejestracja
9.45–powitanie
10.00–10.15 Bronisław Piłsudski wobec wydarzeń 1905 roku na Dalekim Wschodzie | prof. dr hab. Zbigniew Wójcik
10.15–10.30 Zesłańcze doświadczenia – przypadek Władysława Studnickiego i Józefa Piłsudskiego | prof. dr hab. Włodzimierz Suleja, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
10.30–10.45 Epopeja 5 Dywizji Syberyjskiej | prof. dr hab. Grzegorz Nowik, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
10.45–11.00 Starsi (i młodsi) bracia Bronisława Piłsudskiego | prof. dr hab. Zbigniew Kopeć, Uniwersytet Adama Mickiewicza
11.00–11.15 Jakuck – pomniki polskiej obecności | mgr Ewa Ziółkowska
11.15–11.35 Dyskusja
11.35–12.00 Przerwa kawowa
12.00–12.15 Syberyjskie losy lekarza Edwarda Łazowskiego, zesłańca 1863 | prof. dr hab. Eugeniusz Niebelski, Katolicki Uniwersytet Lubelski
12.15–12.30 Kazimierza Szetkiewicza listy z zesłania | dr hab. Jolanta Sikorska-Kulesza, prof. UW, Uniwersytet Warszawski
12.30–12.45 Nieznany salon Łuszczewskich – czyli (eks)szambelan carski na zesłaniu | dr hab. Małgorzata Król, prof. KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski
12.45–13.00 Michał Jankowski – Pan na Sidemi. Powstaniec styczniowy, który nie wrócił | mgr Dariusz Klechowski, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, LXV Liceum Ogólnokształcące im. gen. J. Bema w Warszawie
13.00–13.15 Rola cielesności w syberyjskich opowiadaniach Sieroszewskiego na przykładzie ,,Chajlacha”, ,,W ofierze bogom” i ,,Dna nędzy” | prof. dr hab. Grażyna Legutko, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
13.15–13.30 Dwie podróże Sieroszewskiego na Wschód: Jakucja i Japonia | dr Kunnej Takaahaj, Uniwersytet Warszawski
13.30–13.50 Dyskusja
13.50–14.45 Przerwa obiadowa
14.45–15.00 Polak czy Rosjanin? Wpływ służby w carskim korpusie oficerskim w XIX w. na świadomość narodową na przykładzie gen. Bolesława Kazimierowicza Kukiela | dr Jan Wiśniewski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
15.00–15.15 Jan Promiński – zapomniany zesłaniec z Łodzi | prof. dr hab. Albin Głowacki, Uniwersytet Łódzki
15.15–15.30 Felo i Józik – dwa zesłańcze świadectwa o czasie niezatraconym (XIX i XX wiek) | dr hab. Barbara Jędrychowska, prof. UWr., Uniwersytet Wrocławski
15.30–15.45 Kielcach ,,I usłyszały Sybiru bory tę słodką nutkę polskiej kolędy…”. Bronisława Sławińskiego wspomnienia z zesłania na Syberię | mgr Damian Kozłowski, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
15.45–16.00 Dlaczego kryminalista został przestępcą politycznym i zesłańcem syberyjskim? O przypadku Joska (Josela) Strumiłowicza vel Strumiłowskiego w latach 60-70 XIX wieku | prof. dr hab. Wiesław Caban, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
16.00–16.20 Dyskusja
16.20–16.45 Przerwa kawowa
16.45–17.00 Katolickie materiały konfesyjne z zasobu Narodowego Historycznego Archiwum Białorusi jako źródło do historii zesłania powstańców styczniowych na Syberię | dr Dzmitry Matwiejczyk
17.00–17.15 Zesłańcy postyczniowi z Litwy według dokumentów archiwów syberyjskich | dr Viktor Bilotas, Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie
17.15–17.30 Sprawy polskich zesłańców w raportach o działalności III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości z lat 1864-1869 | dr hab. Jacek Legieć, prof. UJK, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
17.30–17.45 Zesłanka Jadwiga Prendowska obserwatorka życia codziennego w Kungurze w latach 1864-1866 | dr Lilianna Światek, Uniwersytet Łódzki
17.45–18.00 Fundamentalna zmiana celu życia jako owoc duchowych doświadczeń Józefa Kalinowskiego na Syberii | dr Paweł Janowski
18.00–18.15 Pamięć o powstaniu styczniowym jako jeden z czynników kształtujących polską tożsamość narodową na Litwie na przełomie XIX i XX wieku | dr Paweł Lesisz
18.15–18.35 Dyskusja i zakończenie pierwszego dnia konferencji
16 października 2025
Konferencja będzie także transmitowana online. Link do transmisji – dzień II >> kliknij tutaj
9.00–10.00 Rejestracja
10.00–10.15 Bronisław Piłsudski wśród kosmatych na Dalekim Wschodzie | dr Karolina Kondracka
10.15–10.30 Wincenty i Kamila Marcinkiewiczowie czyli o tożsamości kresowej | dr Tomasz Danilecki, Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
10.30–10.45 Syberie przeżyte i przetworzone. Kobiece doświadczenie zesłańcze w refleksji Deotymy, Jadwigi Ostromęckiej, Teresy Prażmowskiej | dr hab. Dawid Osiński, prof. UW, Uniwersytet Warszawski
10.45–11.00 Między tęsknotą a nadzieją – emocjonalny świat zesłańca postyczniowego Ludwika Balzera w korespondencji z rodziną | dr Agata Markiewicz, Szkoła w Milanówku
11.00–11.15 Fotografie z kolekcji Wandy Umińskiej cennym uzupełnieniem badań losów zesłańców postyczniowych | dr hab. Jolanta Załęczny, prof. AFiB, Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
11.15–11.35 Dyskusja
11.35–12.00 Przerwa kawowa
12.00–12.15 Согласны вновь перейти в крестьянское сословие: проблемы землеустройства ссыльных польских дворян в Сибири после амнистии | dr Swietłana Mulina, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN
12.15–12.30 Lwowskie spisy i kartoteki zesłańców postyczniowych | prof. dr hab. Lidia Michalska-Bracha, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
12.30–12.45 Zesłańcy postyczniowi w guberni jenisejskiej po amnestii 1883 r. | dr hab. Sergiusz Leończyk, prof. Uniwersytetu w Siedlcach, Uniwersytet w Siedlcach
12.45–13.00 Wpływ koneksji rodzinnych na losy zesłańców postyczniowych | dr hab. Mariusz Kulik, prof. IH PAN, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN
13.00–13.15 Sylwetki zesłańców PPS wśród pracowników Kolei Transsyberyjskiej (na wybranych przykładach) | mgr Marta Czerwieniec-Ivasyk, Uniwersytet w Siedlcach
13.15–13.35 Dyskusja
13.35–14.30 Przerwa obiadowa
14.30–15.30 Zwiedzanie wystawy stałej Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935
15.30–15.45 Gross i Witort. Referat o genezie tekstu ,,Na weselu u Kirgizów” | dr Karina Gaibulina, Uniwersytet St. Gallen (Szwajcaria) (online)
15.45–16.00 Powstanie styczniowe w perspektywie antropologii pamięci: polska diaspora na Syberii wobec przeszłości | dr Michał Antonowicz, Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu
16.00–16.15 Pokolenia polskich rodzin na Syberii (wybrane przykłady) | dr Ewa Kowalska, Instytut Pamięci Narodowej
16.15–16.30 Syberyjskie losy Elżbiety z Pawłowskich Majewskiej i jej rodziny w świetle wspomnień | dr Emil Noiński, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Warszawie
16.30–16.45 Feliks Kon w Irkucku i Jakucku | dr Piotr Głuszkowski, Uniwersytet Warszawski
16.45–17.00 Dyskusja i zamknięcie konferencji
Grafika: motyw z obrazu Piotra Stachiewicza, Pochód na Sybir (1888), Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
