Wystawa stała

W 2014 r. ogłoszony został międzynarodowy konkurs na koncepcję plastyczno-przestrzenną wystawy, do którego zgłosiło się trzynaście firm projektowych. Ostatecznie wpłynęło sześć prac, które zostały ocenione przez sąd konkursowy, obradujący pod przewodnictwem prof. Doroty Folgi-Januszewskiej, w którego składzie znaleźli się m.in.: Janusz Byszewski, Sławomir Idziak, dr Ewa Klekot, dr Piotr Majewski (przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Allan Starski, Wojciech Tomczyk (przedstawiciel Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego), Marcel Andino Velez i Jakub Woynarowski. Pierwszą nagrodę w konkursie otrzymało konsorcjum firm Ralph Appelbaum Associates, Inc., WXCA Sp. z o.o. i Platige Image S.A. Koncepcja przestrzenna i wizualna wystawy stałej w Muzeum Józefa Piłsudskiego wyłoniona w konkursie zakłada stworzenie miejsca, gdzie narracja ekspozycji muzealnej, oparta na ponadczasowych wartościach wyznawanych przez Józefa Piłsudskiego i wizjonerstwie jego myśli, odpowiada na pytania o siłę jednostki, która jest w stanie odmienić bieg dziejów. Wystawa pokazuje również, jak tę wizję można podtrzymywać oraz co z tych historycznych dokonań przetrwało do dziś i jak to jest postrzegane przez kolejne pokolenia. Koncepcja harmonizuje najważniejsze elementy ekspozycji: poddawany stałej interpretacji historycznej i emocjonalnej przekaz treściowy, czytelną formę przestrzenną pozwalającą na atrakcyjną wizualnie prezentację opracowanych wątków oraz na podkreślenie znaczenia oryginalnych i autentycznych eksponatów, również poprzez rozwiązania multimedialne i rekonstrukcyjne.

(...) historycy, przy wsparciu zewnętrznych konsultantów, przez wiele lat pracowali nad kształtem scenariusza wystawy stałej, który posłużył jako podstawa w procedurze konkursowej. Ostatecznego jednogłośnego wyboru dokonało szerokie grono jury złożone z ekspertów z wielu dziedzin. Przeważyło przede wszystkim to, że projekt oparty jest na autentycznych eksponatach, co koresponduje z charakterem naszego dworku i pozwala na autentyczny kontakt z historycznymi muzealiami.

Krzysztof Jarczewski – członek jury, architekt, dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Właściwie tylko w tamtej pracy znalazłam bardzo przemyślaną troskę o człowieka i miejsce, w którym on może uczestniczyć w muzeum jako miejscu dialogu, gdzie nie tylko słucha się wykładu wygłaszanego z katedry na jakiś temat, ale gdzie można do pewnego stopnia samemu współtworzyć treści, a przede wszystkim gdzie nie jest się skrępowanym dyscypliną jednakowego przekazu.

dr Ewa Klekot, członek jury, antropolożka i tłumaczka
Projektanci ekspozycji wykorzystali wysoko położony strop sali wystawy i zaproponowali stworzenie drugiej kondygnacji, która podkreślałaby zróżnicowanie dwóch poziomów wystawienniczych. Na dolnej kondygnacji wystawy ulokowana będzie część opowieści dotycząca okresu do odzyskania przez Polskę niepodległości. Galerie prezentujące okres po odzyskaniu niepodległości znajdować się będą na wyższej kondygnacji. Łącznikiem merytorycznym i fizycznym będzie przestrzeń centralna nazwana roboczo „Sercem Wspólnoty”, umożliwiająca zaangażowanie i aktywny udział zwiedzających w wystawie. Wygrana koncepcja zakłada również, że centrum ekspozycji z czterech stron otoczone będzie lekką, półtransparentną powierzchnią ekranów projekcyjnych. Wizualne symbole na ekranach otaczających "Serce Wspólnoty" (miejsca, wydarzenia i obiekty) złożone w graficzny komentarz narracji wystawy nie będą posiadać warstwy dźwiękowej, co pozwoli zachować kameralny i skłaniający do refleksji nastrój. Podczas wizyty w pierwszych trzech galeriach na parterze centralna kolumna widoczna będzie jedynie poprzez transparentną płaszczyznę ekranów. Zwiedzający wkracza za kurtynę w połowie ścieżki zwiedzania, w kluczowym dla historii momencie, a na bokach 11-metrowej kolumny wyryte są cztery pojęcia – filary myśli politycznej Piłsudskiego: socjalizm, niepodległość, tożsamość, demokratyzm. Elementy przestrzeni ekspozycyjnej wystawy na obu poziomach będą charakterystycznymi w całej narracji wystawy strefami, które mają oddziaływać na wiele zmysłów zwiedzającego. Pojawią się więc widoczne progi zapowiadające galerię, prezentujące kluczowe dla danej galerii informacje, punkty zwrotne w narracji – wpół zamknięte przestrzenie debat i inspirujących dyskusji, sceny z rozległymi powierzchniami cyfrowymi ekranów dotykowych oraz sceny przedstawiane za pomocą wielu artefaktów i środków (grafik, dokumentów, materiałów filmowych).

Ta historia, którą opowiada muzeum, jest historią skomplikowaną, wielowątkową i trudną. Wydaje mi się, że logiczności i czytelność przedstawiania całej historii jest najbardziej istotna. […] Wierzę, że ten projekt ma wyjątkową szansę to przedstawić w sposób zrozumiały.  

Krzysztof Jarczewski – członek jury, architekt, dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Całość koncepcji ekspozycji jest zaprojektowana tak, aby w główną ścieżkę zwiedzania mogły zostać wkomponowane atrakcyjne elementy dydaktyczne i edukacyjne. Ma to ułatwić również prowadzenie zajęć i oprowadzań dla dzieci i młodzieży. Dzięki zunifikowanemu systemowi graficznemu elementy te będą łatwe do zlokalizowania dla dzieci, nauczycieli i opiekunów. Koncepcja wystawy wyłoniona w konkursie nadaje Muzeum szczególną rolę wielofunkcyjnej instytucji poprzez edukację, współtworzenie i aktywne uczestnictwo w kulturze.
Amerykańska firma Ralph Appelbaum Associates ma 35 lat praktyki w tworzeniu muzeów oraz wystaw na całym świecie (ok. 500 realizacji), posiada przedstawicielstwa w Nowym Jorku, Londynie, Pekinie, Berlinie i Moskwie. Firma zrealizowała obiekty w 33 krajach na sześciu kontynentach. Polska pracownia architektoniczna WXCA jest autorem m.in. budynków nowego kompleksu muzealnego w warszawskiej Cytadeli, pawilonu Miejsca Pamięci w Palmirach, Europejskiego Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach, uznanego za najlepszy obiekt użyteczności publicznej w Europie 2015, oraz zwycięskiej koncepcji w międzynarodowym konkursie na projekt Bałtyckiego Parku Sztuki w estońskim Pärnu. Platige Image to utytułowane polskie studio kreatywne, które przygotowało m.in. animację „Miasto ruin” opracowaną dla Muzeum Powstania Warszawskiego oraz animację „Bitwa pod Grunwaldem” – dla Muzeum Narodowego w Warszawie na obchody 600. rocznicy bitwy. Jest ono również współautorem zwycięskiej koncepcji wystawy stałej Muzeum Historii Polski.