„Więcej opanowana Ola”, tak w pamięci członkini Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów, Janiny Benedekówny „Szarej” zapisała się jego komendantka – Aleksandra Szczerbińska. Opanowanie to bardzo pożądana w pracy wywiadowczej cecha charakteru, jedno z kryterium, którymi kierowała się sama Szczerbińska wybierając swoje podkomendne. W opanowaniu i skrytości wydawała się być niedoścignioną mistrzynią.

W upalne przedpołudnie auto z rodziną Piłsudskich przemieszcza się powoli przez złotawy dożynkowy krajobraz, trzęsąc się na wybojach. Tumany kurzu unoszące się z gruntowej drogi przysłaniają horyzont… A może zupełnie inny scenariusz: po ulewnych dniach limuzyna grzęźnie w błotnych koleinach, a jej właściciele resztę drogi pokonują wozem konnym… Tak mogła wyglądać niejedna z wakacyjnych podróży rodziny Marszałka.

Przez naszą historię przewija się szlachetna postać Matki-Polki, wychowującej dzieci w duchu patriotyzmu. Taką właśnie osobą była matka Józefa Piłsudskiego. Matka-Polka kształtowała jednak nie tylko synów, ale również córki, a to sprawiło, że stawały na równi z mężczyznami do walki o niepodległość. Obok Matki-Polki pojawiła się więc Polka-Bojowniczka. Taką właśnie bojowniczką została Aleksandra Szczerbińska, późniejsza żona Józefa Piłsudskiego, wychowana co prawda nie przez Matkę-Polkę, lecz przez Babkę-Polkę.

10 listopada 1918 roku. Po szesnastu miesiącach internowania w Magdeburgu Józef Piłsudski powraca do Warszawy. Przed południem odbywa liczne spotkania dotyczące sytuacji politycznej. Po południu spieszy na Pragę, by wreszcie zobaczyć ukochaną Olę i ich pierworodną córeczkę. Na ulicach i wokół domu, gdzie mieszkała, zgromadził się tłum. Ona czeka w mieszkaniu, nie chce by obcy ludzie byli świadkami ich powitania po miesiącach rozłąki, pragnie zachować dla siebie ten moment prywatności.

Wspominając w 1940 roku początki swojej romantycznej relacji z Józefem Piłsudskim, Aleksandra Piłsudska pisze: „Choć nasze rozmowy były prawie zawsze harmonijne, to jednak różniliśmy się co do jednej kwestii: było nią równouprawnienie kobiet. Piłsudski, zgadzając się z tym, że kobiety w wolnej Polsce winny mieć prawa wyborcze równe z mężczyznami, utrzymywał, że nie będą one umiały wykorzystać swych praw rozsądnie, gdyż mentalność kobiety z natury jest konserwatywna i łatwo jest na nie wpływać, ja, zacięta feministka, ogromnie się na to oburzyłam. W rezultacie rozmowa przeradzała się w gorącą dysputę”.

Po stosunkowo spokojnym okresie dzieciństwa i dorastania w położonych na uboczu Suwałkach, Aleksandra Szczerbińska wyjechała do Warszawy, aby zdobyć wykształcenie. Z pewnością nie spodziewała się, jakie niezwykłe i ważne wydarzenia będą jej udziałem już w najbliższych latach. Tylko bardzo wnikliwy i przewidujący obserwator mógł dostrzec, że dynamiczne przemiany społeczne i gospodarcze ostatnich dekad XIX wieku to początek procesu, w efekcie którego dojdzie do olbrzymich zmian na mapie politycznej Europy.

Aleksandra Piłsudska dzieciństwo spędziła w domu babki Karoliny Zahorskiej w Suwałkach, mieście gubernialnym, przy ulicy Krzywej. Wychowana została w tradycji powstania styczniowego. Na jej rozwój emocjonalny i intelektualny wielki wpływ wywarła wspomniana nestorka rodu.

Aleksandra urodziła się 12 grudnia 1882 roku w Suwałkach, w zubożałej rodzinie szlacheckiej Piotra Pawła Szczerbińskiego, pracownika magistratu oraz Julii Jadwigi z Zahorskich.